Soms gebeuren er dingen waar je stil van wordt. Heel stil. Omdat ze eigenlijk zo bijzonder zijn, dat je het haast niet kunt geloven.

Onlangs heb ik een ‘Daar is ze weer!’ geschreven over een schilderij dat Bep Breugem heeft gemaakt. Het verhaal gaat verder en ik neem u graag mee!

Even een korte terugblik.
Bep had een portretje gemaakt van een meisje, naar aanleiding van een foto in Kamp Westerbork, waar zij geweest was. Het meisje en het verhaal van zoveel omgekomen Joodse kinderen greep haar aan en ze besloot dat ze het meisje uit de anonimiteit wilde halen door haar te schilderen. Bep exposeert in Elburg en werd benaderd door iemand die zei dat het wel een mooie aanwinst voor museum de Sjoel, over de geschiedenis van Joods leven in Gelderland, zou zijn, waarop Bep meteen besloot dit aan de gelijknamige stichting te schenken. Maar eerst moest daarover vergaderd worden door een commissie binnen de stichting. Daaruit kwam dat ze eerst wilden weten wie dit meiske was, omdat het anders zou kunnen gebeuren dat het schilderijtje in het depot terecht zou komen.

Dat zou jammer zijn. Ondertussen had ik al een artikeltje over Bep geschreven, later ook een ‘Daar is ze weer!’ met de vraag of er mensen waren die Bep zouden kunnen helpen de identiteit van het meisje te achterhalen. Ik kreeg wat reacties ‘achter de schermen’ van mensen die wel wegen wisten en die me nadrukkelijk vroegen om ze op de hoogte te houden.

Maar Bep was me voor. Ze had een aantal portretjes op een kunst- en creativiteitssite gezet, waaronder het toen nog zo genoemde ‘meisje van Westerbork’. Ook zette ze een linkje van deze site op haar Facebookpagina. Dit deed ze `s avonds en toen ze `s morgens keek, had ze een berichtje. Een berichtje waar ze het koud van kreeg.

‘Dit is mijn nichtje, Celine de Vries, ze is vermoord in Sobibor op 11 juni 1943’. (Een dergelijke reactie is ook onder beide artikelen op deze site geschreven.)

Bep was er ontdaan van, dit had ze niet verwacht. Al zo snel een reactie, van iemand die het meisje zo na staat. Bep besloot te mailen met de nicht en kreeg zodoende een link naar een site waar veel documentatie staat over het meisje.

Lieneke (dit is haar roepnaam, haar officiële naam is Celine) woont met haar vader Aron de Vries en moeder Eva de Vries-Gans aan de Transvaalstraat in Amsterdam. Vader werkt bij de textielfabriek Hollandia/Kattenburg. Op 11 november 1942 worden de Joodse werknemers weggehaald, de familieleden worden thuis opgehaald. Lieneke’s moeder weet dat de Duitsers bang zijn voor besmettelijke ziekten en hangt een briefje op de deur met daarop ‘mazelen’. Dit resulteert er in dat ze niet worden opgehaald. Een oom probeert een onderduikadres te regelen, maar dit mislukt.
Op 8 maart 1943 worden ze alsnog opgepakt en gedeporteerd naar Kamp Vught. Daar vandaan wordt Lieneke in juni 1943 met het kindertransport via Westerbork naar Sobibor gebracht.
Daar is Lieneke vermoord. Ze is dan 6 jaar.

Lieneke`s nicht, met wie Bep mailt, heeft nog een dagboek, waarin de moeder van Lieneke schreef over het leven van haar dochtertje. Gewone, alledaagse dingen. Zoals het feit dat de kleine Lieneke dol is op bruine bonen en graag naar de kleuterschool gaat. En dat ze het niet begrijpt dat ze op een gegeven moment niet meer naar school mag.
Op de site staan ook foto`s van Lieneke, een vrolijke kleuter, die veel lacht, een muzikaal meisje met een viool.

Hoe meer informatie, hoe meer Lieneke lijkt te leven.
Ik denk er veel over na.
Twintig jaar geleden was ik in Yad Vashem, het kindermonument heeft toen veel indruk op me gemaakt.
Van jongs af aan heb ik veel gelezen over de Tweede Wereldoorlog, mijn boekenkast is zeker voor de helft gevuld met boeken over de Tweede Wereldoorlog. Ook door mijn werk heb ik veel gehoord over die tijd. Ik heb mensen gekend die persoonlijk zich inzetten voor Joodse kinderen, die mensen opnamen en verstopten, die een onderscheiding hebben ontvangen van Yad Vashem.
Altijd kreeg ik kippenvel van die verhalen.
Lieneke raakt me ook, tot in al m`n vezels.
Lieneke was een kind, een kind zoals alle anderen en van alle tijden. Ze was kind en genoot van haar leven. Alleen omdat ze Joods was mocht ze er niet meer zijn.
En met haar zoveel kinderen.
De onschuld vermoord.

Bep blijft contact houden met de nicht van Lieneke. De nicht laat Bep vrij wat ze met het portretje van haar nichtje doet. Bep neemt contact op met de Sjoel, met het verhaal van Lieneke er bij.
Nu wil de Sjoel wel graag haar schilderij hebben.
De boodschap er bij maakt het voor Bep helemaal af, daar deed ze het voor. ‘Onze werkgroep Educatie wil graag het schilderij van u ontvangen. Jaarlijks ontvangen wij 1300 leerlingen uit het basis- en middelbaar onderwijs. De leden van de werkgroep kunnen met het schilderij en het verhaal wat er bij hoort, hun verhaal afwisselen.’

En zo krijgt Lieneke een plek die ze verdient. Als symbool voor al die Joodse kinderen die niet mochten bestaan.
Maar ze bestaat nog wel!
Op doek, op schrift, in harten van haar (overgebleven) familie, en in gedachten van mensen die zich het lot aantrekken van kinderen die moe(s) ten ondergaan wat voor kinderen niet mogelijk zou moeten zijn.